Stena Line in 1965
Radio Veronica zendt de allereerste Nederlandse Top 40 uit, de Rus Alexei Leonov maakt de eerste ruimtewandeling, prinses Beatrix en Margriet verloven zich en Nederland 2 heeft haar eerste uitzending. De oorlog in Vietnam escaleert waarop de Verenigde Staten extra troepen stuurt en Humberto Tan, J.K. Rowling en Ronald Giphart worden geboren. In Zweden opent Kolmarden Zoo en zal het bier beschikbaar zijn in supermarkten. We hebben het over 1965. Hoe de geschiedenis van Stena Line zich ontwikkeld in 1965 vertellen we je in deze blogpost, geschreven door Anders Bergenek en Rickard Sahlsten.
 |
Lees ook: Stena Line in 1966 >> |
Dit is een jaar uit de geschiedenis van de rederij waarin er veel gebeurde, ook al begint het met een besluit van het stopzetten van één van de passagierslijnen vanuit Göteborg. Deze route tussen Göteborg en Sandefjord was in 1964 spannend en nieuw voor zowel de mensen uit Göteborg als de voor de Noorse reizigers. De politiek daarentegen keek met lede ogen naar de “drank-express” over het Skagerrak. In 1965 komt een snelle reactie van de Zweedse en Noorse financiën departementen en al op 1 maart worden de regels veranderd zodat de route wordt geclassificeerd als middellange afstand. Daarmee wordt het invoerrecht flink begrensd. Met de nieuwe regels is de route naar Noorwegen minder interessant en WAPPEN vaart haar laatste rit naar Sandefjord eind februari 1965.
Andere passagierslijnen vergaat het beduidend beter. De populaire POSEIDON vaart tijdens de winter en lente verder op de route tussen Göteborg en Fredrikshaven. Haar dagen zijn echter geteld wanneer deze route tijdens de zomer geupgrade wordt naar een autoferry route. De route Lysekil-Skagen wordt tijdens de zomer gevaren door SKAGEN II. Tijdens deze periode is de regio Bohuslän bevolkt met toeristen die de basis voor deze geliefde route verbreden.
Een andere passagiersroute die het goed doet in 1965 is die tussen Trelleborg en Kopenhagen. Hier worden de ferry’s dit jaar snel verwisseld en zowel POSEIDON, GORCH FOCK als AFRODITE doen allen meermaals dienst op deze route die vaart van maart tot december.
De eerste STENA DANICA
Stena’s technische afdeling was onder leiding van technisch chef Helge Olofssons al in 1963 begonnen met het ontwerpen van moderne autoferry’s voor de routes naar Denemarken. Een overeenkomst voor het bouwen van twee moderne ferry’s werdt een jaar later ondertekend met het franse werf Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime in Le Trait net buiten Rouen in februari 1965. De levering was gepland voor de lente van 1965.
Wanneer de nieuwe autoferry’s worden geïntroduceerd wordt de bedrijfsnaam veranderd van Skagenlinjen naar Stenalinjen. De boten nemen de kleuren en het elegante schoorsteen-logo over van de boten van Skagenlinje. Het begrip Stena Line wordt echter pas in april 1967 ingevoerd.
In 1956 is de eerste levering van het Franse werf de STENA DANICA die vanaf 24 juni 1965 in gebruik wordt genomen op de route Göteborg-Fredrikshaven met twee reizen in beide richtingen. Deze ferry betekent een geheel andere bedreiging voor de gevestigde concurrent Sessanlinjen. Nu vechten de rederijen om dezelfde klanten, en vooral om dezelfde vrachtklanten. Een probleem voor Stenalinjen is dat de Stenpiren niet gebouwd is voor het hanteren van grote aantallen auto’s en vrachtwagens. STENA DANICA wordt daarom gedwongen om na afvaart van de Stenpiren de Sannegårdshaven aan te doen om vrachtauto’s aan boord te laten.
Stenalinjen verhoogt nu het niveau van het nachtleven aan boord tot een iets luxer niveau. In de reclames ligt de focus op de exclusieve Top Floor Bar, Kattegattsouper in het restaurant met Zalmtoast, Chateaubriand en Moulin Rouge voor de zachte prijs van 12 Zweedse kronen, ‘damcomplé’ voor 5 kronen. Ook was er een roulette en bingo aanwezig. Zowel de supermarkt als de verkoop van belastingvrije waren zijn geopend gedurende de hele reis en in de Bel Air Saloon biedt men dans met live-muziek aan. Met dit aanbod concurreert men niet alleen met Sessanlinjen maar ook met het uitgaansleven aan land. De grondslag voor modern ferry-verkeer is hiermee gelegd.
The Londoner
Typisch voor Stena is dat de ferry’s niet altijd daar belanden waar ze gepland waren. Een zustervaartuig voor STENA DANICA wordt in juni 1965 geleverd en krijgt de naam STENA NORDICA. Vanzelfsprekend beoordeelt de rederij dat het op dat moment economisch gezien niet haalbaar is twee autoferry’s in te zetten op de route naar Fredrikshaven.
Eerder was besloten dat de nieuwe ferry op de route Nakskov – Kiel ingezet zou worden. Later had men besproken haar in te zetten op de route Göteborg – Sandefjord. In de vroege lente van 1965 was er sprake van een route tussen Stockholm – Nådendal. Uiteindelijk besluit men dat de STENA NORDICA op een nieuwe route over het Engelse kanaal, tussen Tilbury en Calais, zal varen. Tilbury ligt aan de monding van de Thames in de buurt van Londen, wat een aanlokkelijk reisdoel is voor de Fransen. Tilbury’s ligging op het noordelijk strand van de Thames maakt de lijn ook aantrekkelijk voor automobilisten die uit een groot gedeelte van Groot-Brittannië ten noorden van Londen komen.
Stena noemt de nieuwe lijn en haar ferry “The Londoner”. De naam refereert naar de Britse benaming voor iemand uit Londen, en aan een zeer populair Brits liedje met de naam “Maybe it’s because I’m a Londoner”. Het feit dat de route wordt opgezet als een zomerroute laat zien dat de rederij deze in eerste instantie als een passagierslijn voor vakantiereizen en dagtrips ziet.
Behalve inkomst uit ticketverkoop wordt er verwacht dat een deel van de inkomsten, net zoals in Scandinavië, uit belastingvrije verkoop, restaurants aan boord en spellen zoals roulette en bingo zal komen. Er wordt echter niet verwacht dat de verkoop dezelfde niveaus zal bereiken als bijvoorbeeld op de route Göteborg – Fredrikhaven.
Op 30 juni 1965 begint STENA NORDICA haar carrière als “The Londoner” met een enorm feest voor 700 uitgenodigde gasten op de Thames, onder de Tower Bridge. Dit is op dat moment de traditie voor belangrijke boten die op een route naar Groot-Brittannië worden ingezet. De ferry moet geshowd worden aan de media en het volk.
De route vind in 1965 plaats gedurende ongeveer drie maanden tot begin oktober. “The Londoner” blijkt aan de verwachtingen te voldoen en is winstgevend genoeg om aanleiding te geven voor het voortzetten van de route het jaar daarop.
Verkeer van Stockholm
Tegelijkertijd met het groeien van het passagiersverkeer van Stena ontstaat de ambitie om het verkeer te concentreren in routes met betere mogelijkheden voor verkeer het jaar rond. Sten A. Olson ziet in het midden van de jaren 60 reden voor plezierverkeer naar Åland met de omgeving van Stockholm, met bijna een miljoen inwoners, als uitgangspunt. Nu de route tussen Denemarken en Göteborg overgaat naar een autoferry route komt er eersteklas ferry vrij.
Op dat moment vaart er geen zogenoemd plezierverkeer in de moderne zin des woords op Åland. Het verkeer wat er is is begrensd tot de zomer en richt zich op een meer volwassen publiek wat voornamelijk naar Stockholm komt via groeps- en busreizen. Het uitgaansleven op deze vaartuigen is beperkt tot kaartspelen, frisdrank en trekorgels. De winkelmogelijkheden zijn begrensd. Het veld ligt wijd open voor Stena met een meer omvattend concept voor uitgaansleven en verkoop op haar ferry´s.
In februari 1965 worden onderhandelingen met Stockholms haven ingeleid over een kadeplaats voor de passagiersboot HELGOLAND die ingezet zal worden op dagelijks persoonsverkeer op de route Stockholm-Mariehamn. De aanlegplaats wordt kadeplaats 8/9 bij Stadsgården, in de buurt van Slussen. De route met HELGOLAND begint op 23 maart onder de naam ”Jätten Finn”. Op 30 april komt er een aflosser voor de Mariehamslijn in de vorm van WAPPEN, die net opgehouden is met het varen naar Noorwegen. En ook zij vaart onder de naam ”Jätten Finn”. Met haar 22 knoop is WAPPEN de snelste ferry op de Oostzee. Haar capaciteit is ook niet mis – 1700 passagiers. Het resultaat laat niet lang op zich wachten. De passagiers stromen toe om met de grote ferry naar Åland te varen, ook al is het publiek in Stockholm niet zo makkelijk te overtuigen als dat in Göteborg.
Het was niet vanwege plannen voor autoverkeer dat de STENA NORDICA na het afsluiten van haar eerste seizoen als THE LONDONER eind oktober naar Stockholm komt en WAPPEN vervangt op de route naar Mariehamn. Het was eerder zo dat de rederij wilde onderzoeken wat het potentiële verkeer naar het Finse vasteland kon zijn. Wappen wordt nu verhuisd naar deroute Stockholm – Åbo onder de naam ”Mac Finn”. Met haar snelheid kan ze om 09.00u uit Stockholm vertrekken, en de volgende dag om 07.00u terug zijn. De route naar Åbo zet voort tot Sint Lucia op 13 december 1965, en op Mariehamn tot Kerstmis wanneer de strenge winter de route stopzet. De route naar Åbo wordt daarmee voorgoed opgeheven, terwijl de meer winstgevende route naar Mariehamn verder gaat.
Harde concurrentie naar Kiel
Op 1 januari 1965 voert de Deense regering een driedaagse regel in voor invoer van belastingvrije waren. Dit heeft invloed op Stena’s planning. In februari 1965 laat een krant weten dat de route Nakskov – Kiel in de zomer een nieuwe veerboot van een Frans werf zal krijgen. Eind maart al kan de pers vertellen dat er geen Franse ferry op de lijn Nakskov – Kiel zal komen, maar dat vanaf juni in plaats daarvan de nieuwe in Noorwegen gebouwde STENA BALTICA ingezet zal worden op de driehoek Nakskov-Kiel-Fåborg. ISEFJORD zal verhuisd worden naar een nieuwe route tussen Malmö – Kopenhagen. De nieuwbouw in Noorwegen loopt echter vertraging op en wordt pas een jaar later geleverd. Daarom wordt het de oude ISEFJORD die ook in 1965 doorgaat op het verkeer tussen Nakskov en Kiel.
Het passagiersvaartuig AFRODITE mag, ondanks douanerestricties, in de zuidelijke Oostzee blijven varen tijdens de zomer, en voorziet daar in verkeer op de route Fåborg – Flensburg.
Tijdens 1965 krijgt de route naar Kiel te maken met steeds hardere concurrentie. Een nieuwe Duitse rederij vaart met een nieuwgebouwde ferry tussen Bagenkop en Kiel. De Zweedse rederij Skandinavisk Linietrafik die deel is van Sveakoncernen heeft zich ook gevestigd in dit verkeersgebied via de route Korsör – Kiel. Tijdens de lente van 1965 zetten zij een tweede, gecharterde ferry in. Het bedrijf Stena antwoordt met het officieel beëindigen van de lijn Nakskov – Kiel en ISEFJORD wordt te koop aangeboden. Tijdens de herfst van 1965 worden alle werknemers in het Deense bedrijf ontslag aangezegd.
Nadat het zomerseizoen is afgelopen wordt ISEFJORD aan wal gelegd. Dit betekent niet dat men van plan is de Duitse havens te verlaten. Het jaar daarop planeert Stena een route tussen Göteborg en Kiel.
Geschiedenis van Stena Line
Wil je meer over onze geschiedenis weten? Lees dan meer over het ontstaan van Stena Line in 1962 en de verdere ontwikkeling van Stena Line in 1963 en 1964.
Anders Bergenek en Rickard Sahlsten