Stena Line in 1963

Engeland | Geen reacties

Diegenen die in 1963 leefden zullen zich over het algemeen dat jaar herinneren. Het begint met een echte strenge winter, waarin de zeeën rond Zweden bedekt zijn met ijs en de scheepvaart grote problemen heeft. Nederland ervaart de koudste winter sinds het begin van de officiële waarneming in 1901 en Philips introduceert de eerste compact cassettespeler op de consumentenmarkt. Dit was ook het jaar waarin Ronald Koeman, Jochem van Gelder, Johnny Depp en Brad Pitt werden geboren. Martin Luther King hield zijn befaamde toespraak met daarin de legendarische woorden ‘I Have a Dream’. In november wordt de Amerikaanse president John F. Kennedy neergeschoten in Dallas en de hele wereld is in shock. 1963 is een bijzonder, maar voor velen een dramatisch jaar.

Stena Line in 1964 Lees ook: Stena Line in 1964 >>

Dat wat later Stena Line zal worden heet nog Skagenlinjen. Het winterverkeer met ØSTERSØEN gaat nog door tot februari en zal dan stoppen vanwege het ijs. Skagenlinjen is al in 1963 in volle gang met de planning voor het aankomende seizoen. De tweedehandsmarkt wordt zorgvuldig onderzocht, in het bijzonder in West-Duitsland, om het juiste schip te verkrijgen voor wanneer het verkeer weer op gang komt.

Zelfs VISBY, een robuuste stoomboot uit 1924 met ijs-brekende functies en een sterk gemoderniseerd interieur, wordt al in januari gekocht en ligt klaar bij Hammarbyverken in Stockholm voor levering in het voorjaar.

Bij de werf van Ekensberg, aan de Mälaren kant van Stockholm, is de stoomboot BRYNHILD te koop na een aantal mislukte dienstprojecten. Sten A.Olsson tekent slechts een charter-overeenkomst, omdat de prijs, die de rederij in Gävle vraagt, te hoog is. De bedoeling is om BRYNHILD medio maart in gebruik te nemen. Er treedt echter een kleine vertraging op wanneer benodigde verbouwingswerkzaamheden langer duren dan de bedoeling was. Als BRYNHILD eindelijk klaar is, vertrekt ze uit Stockholm als SKAGEN I, samen met VISBY, die dan omgedoopt is tot SKAGEN II, op sleeptouw. De nieuwe toevoegingen komen veilig en wel aan in Göteborg.

Verkeer op Skagen wordt hervat

De eerste op de Göteborg-Skagen lijn is de West-Duitse SEUTE DEERN met een capaciteit voor 400 passagiers. Ze opent het verkeer van het seizoen vanaf Stenpiren in Göteborg op 14 maart 1963. Skagenlinjen adverteert het schip als “Skagen Express”. Een paar maanden later word ze vervangen door evenzo West-Duitse HEIN GODENWIND, ook wel “Skagenpilen”. De Duitse schepen, die in de zomer van Hamburg of Cuxhaven naar Helgoland varen, zijn modern en zeer zeewaardig. Ze worden ook zeer gewaardeerd door de Zweedse passagiers.

1963_interieur_HeinGodenwindInGothenborg

Op walpurgisnacht maakt SKAGEN de eerste reis over het Kattegat en is dan verantwoordelijk voor het verkeer gedurende de zomer, want de ingehuurde Duitse schepen zijn niet beschikbaar voor huur. De route lijsten zijn in het begin eenvoudig vormgegeven. Vertrektijden worden op de kiosken in Stenpiren gehangen en er komen soms advertenties in de pers.

De charterovereenkomst voor SKAGEN loopt tot en met 30 augustus, waarna de stoomboot terug gaat naar de eigenaren. Ze is geplaatst bij Ringön in Göteborg. In het Skagenverkeer wordt ze vervangen door SKAGEN II, die nog eens vier weken doorgaat voordat ze opgemaakt wordt voor de winter. Daarna zullen SEUTE DEERN en HEIN GODENWIND het laagseizoen verkeer in Göteborg op zich nemen.

De West-Duitse schepen hebben een paar keer problemen met een sterke oostenwind bij het binnenkomen in de haven van Skagen. De kapiteins kiezen er dan voor om in de plaats naar Frederikshavn te gaan. In het najaar ziet Skagenlinjen mogelijkheden om de haven in te komen met veel grotere schepen.

Na onderhandelingen in West-Duitsland komt er in oktober een nieuw en veel groter gecharterd schip, HELGOLAND, naar Göteborg om te beginnen op de route Göteborg-Frederikshavn. “Welkom in Frederikshavn!” staat er op de eerste pagina van Frederikshavn Avis met een afbeelding van het nieuwe schip bij Isværkskajen. HELGOLAND, met plek voor 886 passagiers, krijgt de marketingnaam “Frederikshavnspilen”. Sten A. Olsson is bij de inwijdingstocht aanwezig en legt uit dat men nu in Frederikshavn is gekomen “om te blijven”. De prijs van een heen en terugreis is nu 5 kronen.

Maar er zal een nóg groter schip naar Skagenlinjen komen. Een maand later arriveert WAPPEN VON HAMBURG, het vlaggenschip van Hafendampfschiffahrt-Actien-Gesellschaft (Hadag Seetouristik und Fahrdienst), bij aanlegplaats 31 aan Masthuggskajen. De volgende dag is al om 10:00 uur de eerste vaart naar Frederikshavn onder de naam “Frederikshavnsexpressen”. Ze is terug in Göteborg om 19 uur.

1963_advertentie_krant

Met deze twee gigantische schepen zullen naoorlogse “Duitse wonders” serieus in de prijsbewuste wereld van de Göteborgers worden opgenomen. De grote Duitse schepen bieden een geweldige reiservaring voor de passagiers. Ook de kleinere Skagen schepen varen meer en meer naar Frederikshavn, dat nu snel ontwikkelt tot de belangrijkste bestemming van de rederij. Bij één gelegenheid, op 18 november 1963, liggen er zelfs vier schepen van Skagenlinjen tegelijkertijd in Frederikshavn. Tot 4500 mensen kunnen tegelijkertijd de hutten bezetten. Het zijn glorieuze tijden voor de Deense handelaren!

Het verkeer van Göteborg naar Skagen en Frederikshavn wordt gedurende 1963 zeer winstgevend. Skagenlinjen heeft geluk want het Zweedse Systembolaget heeft in het voorjaar last van een langdurige staking. De schepen van Skagenlinjen zijn er meteen bij en leveren beschikbaarheid van alcohol voor dorstige mensen in Göteborg.

Verschillende nieuwe lijnen

Een lijn Lysekil-Skagen wordt ingewijd in juni 1963 en word bevaren door het Oost-Duitse, gecharterde passagiersschip SEEBAD WARNEMÜNDE. Er wordt zoals alom bekend, in de ochtend vertrokken vanuit de Zweedse haven en de terugkomst is ’s avonds na, in dit geval, een vier uur lange winkelpauze in Skagen. De prijs voor een dagretour is 15 Zweedse kronen wat tegenwoordig gelijk is aan ongeveer 280 kronen. Dit geld verdienen reizigers terug door de winst op de aankopen aan boord. Het verkeer wordt een instant succes en vrijwel elke tocht is volgeboekt.

De herbouw van SKAGEN II heeft extra tijd gekost en pas begin juli word ze op de Lysekil lijn ingezet. Dit schip is ook geschikt voor tochten ‘s avonds. De dienstregeling wordt uitgebreid met avond/nacht reizen op vrijdag en zaterdag. De oude stoomboot kan zich alleen niet altijd de dienstregeling houden. De avond/nacht tochten worden in het midden van augustus terug getrokken.

Wanneer SEEBAD WARNEMÜNDE wordt vrijgegeven komt er nog een nieuwe lijn bij: Uddevalla-Skagen. In Uddevalla is er de aanlegplaats Ångbåtskajen, net boven het busstation in Bäveån. Het verkeer heeft dezelfde structuur als de Lysekil lijn, maar heeft een aanzienlijk langere reistijd.

De Uddevalla lijn is gericht op reizigers uit het Trestad gebied waar in die tijd de wegen naar zowel Lysekil en Göteborg lang zijn. Er worden busverbindingen geregeld van zowel Trollhättan als Vänersborg. De lijn wordt verlengd vanaf 22 augustus en een paar dagen vooruit, om ook Marstrand aan te doen.

1963_Skagen_luchtfoto

Zelfs in Halmstad is het tijd voor de eerste zomer van de rederij Skagenlinjen. In amper twee maanden komt er een lijn Halmstad-Helsingör. Zelfs hier is het de dienstregeling die zo succesvol was in Göteborg. Een ingehuurd, in dit geval Oost-Duits schip, SEEBAD HEERINGSDORF, vertrekt in de ochtend en heeft een pauze om een paar uur te winkelen in Helsingör en keert dan tegen de avond terug naar Halmstad.

In Halmstad komen er conflicten met het door Bonnier bezeten Lion Ferry, die autoveerboot tochten tussen Halmstad en Århus aanbiedt. Skagenlinjen heeft een aantrekkelijke aanlegplaats gekregen net ten zuiden van de kasteel brug in het midden van de stad en dit wordt intensief tegengegaan door Lion Ferry. Ook de intensieve affiches van Skagenlinjen wekken debatten op in de lokale pers.

De lijnen van Uddevalla, Lysekil en Halmstad worden alleen gebruikt als zomer routes en worden gesloten na het hoogseizoen. In Lysekil zal de lijn volgend jaar terug keren, maar niet in de andere twee steden.

De eerste veerdienst

Sten A. Olsson heeft in het voorjaar van 1963 plannen om hun eigen motorvrachtschip STEFAN om te bouwen tot een passagiersschip. In de pers wordt gezegd dat het werk uitgevoerd zal worden op de werf van Sölvesborg en dat de lijn van Lysekil naar Skagen zal gaan en de naam SKAGEN III zal worden. Deze plannen worden echter in de kast gezet, omdat Skagenlinjen plots de mogelijkheid heeft om een gebruikte autoveerboot te kopen.

Eind mei 1963 schrijft Skagens Avis dat Skagenlinjen zoveel succes heeft geboekt dat de rederij Grenå – Hundested veerboot ISEFJORD koopt, gebouwd in 1935. Het is de bedoeling dat deze op 15 juni zal worden ingezet op het traject Göteborg – Skagen. Maar de nieuw aangeschafte ISEFJORD, met een capaciteit voor 350 passagiers en 60 auto’s, komt nooit naar Göteborg. Er wordt gezegd dat Sten A. Olsson haar aan te oud en lelijk vindt om daar te passen. Ze gaat in plaats daarvan naar een werf in Kiel om omgebouwd te worden. In tegenstelling tot de Skagenschepen krijgt ISEFJORD een blauwe romp en KL in plaats van S in de schoorsteen.

Een lijn tussen Nakskov op Lolland en Kiel wordt verwacht te concurreren met de onlangs geopende ”Fågelflyktslijn” Rödby – Puttgarden. De overtocht duurt weliswaar 4,5 uur, maar ISEFJORD concurreert door het hebben van lage kapitaalkosten en door de dichtbevolkte gebieden aan beide zijden. De ticketprijzen worden iets lager dan die van de concurrerende lijn.

De veerboot begint op 1 september op jaarbasis op lijn Nakskov-Kiel. Het bedrijf wordt gerund door de nieuw opgerichte dochteronderneming A/S Kiel-Nakskovlinjen en de vlag is Deens. Skagenlinjen en het management in Göteborg zijn er de hele tijd op de achtergrond en ze hebben spannende plannen om het verkeer op Kiel te laten ontwikkelen in de toekomst.

Het begin van iets groots

Het begrip concept is vrijwel onbekend in de vroege jaren 1960. De filosofie van Skagenlinjen kan later worden omschreven als inkoopdiensten uitvoeren voor passagiers met goed gevulde vaartuigen, waar de verkoop aan boord in restaurants, bars en kiosken gemaximaliseerd wordt. Met deze dienstregeling wordt de kassa marginaal. Skagenlinjen deelt graag gratis tickets uit omdat de potentiële inkomsten aan boord zoveel groter zijn.

Naast de traditionele verkoop zijn ook de immens populaire en winstgevende “fruitmachines” aan boord. Elke reis genereert in totaal zeer grote inkomsten. Het geld komt in zakken van de vaartuigen en wordt dan verzameld en verzonden naar de bank. Skagenlinjen krijgt in maart 1963 een apart schoorsteenlogo dat gecreëerd is door de technisch directeur van Stena, Helgi Olofsson en schepenarchitect bij Knud E. Hansen AS, Tage Wandborg. Het is een grote witte S op een rood lint, begrensd door twee smalle witte banden op een zwarte achtergrond. De S gaat onderaan over in een schip, van voren gezien. Het logo wordt een klassieker en wordt over de hele wereld verspreid.

Activiteiten binnen Skagenlinjen krijgen op deze manier een eigen, homogeen en duidelijk imago. Het draagt bij om een beeld van jeugdigheid, populariteit en feest te creëren rond de nieuwe excursie reizen. Dit is de basis voor het toekomstige Stena Line.

Geschiedenis van Stena Line

Wil je meer over onze geschiedenis weten? Lees dan meer over het ontstaan van Stena Line in 1962 en de verdere ontwikkeling in 1964 en 1965.

/Anders Bergenek en Rickard Sahlsten