50 jaar Stena Danica – Danica IV
Op 24 juni dit jaar was het precies 50 jaar geleden dat de eerste ferry onder de naam Stena Danica in 1965 op de route Göteborg – Frederikshavn begon te varen. Door jaren heen hebben er vier versies van de Stena Danica bestaan. In de vorige drie artikelen schreven we over de Stena Danica I, Stena Danica II en Stena Danica III. Vandaag kun je het vierde en laatste deel lezen van de serie over de Stena Danica geschreven door Anders Bergenek en Rickard Sahlsten.
Stena Danica XXL
De levering van de in 1980 in Frankrijk bestelde reuze-ferry liep vertraging op vanwege schakelpech tijdens een proefvaart. Dit had als gevolg dat de technische installatie aan boord opnieuw geïnstalleerd moest worden. Ondertussen waren de Sessanlinje-veerboten Kronprinsessan Victoria en Prinsessan Birgitta geleverd en ingezet als vervangers op de route naar Frederikshavn. In februari en april 1983 werden de nieuwe Stena Danica (IV) en Stena Jutlandica (II) met grote evenementen gepresenteerd aan een enthousiast publiek. Ook al waren de oude ferry´s naar Denemarken van Stena Line het grootst in hun klasse, de nieuwe ferry´s boden geheel nieuwe ruimtes aan. De restaurantcapaciteit was enorm. De attractieve bar voorin de boot had een goed uitgerust podium voor optredens. De nieuwe ferry’s hadden circa 1800 zitplaatsen. De belangrijkste vernieuwing aan boord was echter de zelfbedieningswinkel voor tax-free artikelen met maar liefst 600 vierkante meter winkeloppervlak. Zoiets was er nog nooit geweest aan boord van eerdere ferry’s. Hier was tevens ruimte voor Stena’s uitgebreide en nog exclusievere winkelassortiment. Aan boord was ook een grote, moderne en goed uitgeruste conferentie-afdeling met negen ruimtes en plaats voor tussen de 4 en 250 gasten.
Het interieur van de Stena Danica ferry door de jaren heen.
De hele inrichting van Stena Danica (IV) was gepland voor flexibel gebruik. Het cafetaria kon gebruikt worden als restaurant, net zoals gedeeltes van de conferentie-afdeling. De nachtclub werd vaak als café gebruikt. De kleine conferentieruimtes waren uitgerust met toilet en douche en konden worden omgebouwd tot luxe hutten. De inrichting van de Stena Danica (IV) was, zoals het hoorde in 1970, nogal donker, maar sober en elegant. Hij was ontworpen door de Franse interieurarchitect Julia Merkx. De namen van een aantal ruimtes waren ook geïnspireerd door Frankrijk zoals bijvoorbeeld Champagne, Mississippi en Louisiana. Het vaartuig gaf de passagiers unieke mogelijkheden voor ontspanning en plezier in een omgeving die definitief als exclusief werd ervaren.
Voor voertuigen waren er twee gescheiden autodekken die beide volledige hoogte aanboden. Net zoals op de voorgangers op de route naar Frederikshavn werden deze apart geladen. Met zijpoorten op het bovenste dek werden zware en dure hellingen aan boord ontweken, en laden en lossen ging sneller. Op die manier konden de haventijden kort gehouden worden ondanks de grote lastvolumes. Wanneer er personenauto’s geladen werden gebruikte men dezelfde baanbreedte als voor vrachtwagens, en dit betekende dat men niet langer de nauwe autodekken uit de jaren 60 gebruikte die sommige passagiers voorheen lastig vonden. Ook op dit gebied was het comfort veel hoger dan eerder. Ook de ruimtes van de bemanning hadden een heel andere standaard dan op de eerdere Stena-ferry’s. Alle hutten en gemeenschappelijke ruimtes lagen op de twee bovenste dekken. Vergeleken met de eerdere plaatsing onder het autodek gaf de bemanningsinrichting van de Stena Danica (VI) beter mogelijkheden voor ongestoorde rust. Dit was een belangrijke stap voor het arbeidsmilieu aan boord.
Champagnefeest op het Kattegat
De Frederikshavn-ferry’s hadden een groot publiek van dagpassagiers die aten, misschien dansten en niet te vergeten aan boord winkelden. Stena Danica (IV) en Stena Jutlandica (II) voeren vrij dicht op elkaar vanuit Göteborg, ‘s ochtends en in de vroege avond. De oudere passagiers voeren ‘s ochtends, en de jongere ‘s avonds, wanneer de stemming aan boord intensiever werd. Op die manier werd het aantal uitjespassagiers gemaximeerd en bereikte uniek hoge niveaus. De stijl, het eten en het vermaak aan boord waren tegelijkertijd meer stijlvol en exclusief. Stena Line had afstand gedaan van de drukte en rijen aan boord van de ferry’s uit de jaren 60. Tegelijkertijd met het binnenstromen van de passagiers werden de enorme autodekken gevuld met vrachtauto’s in een oogconjunctuur waarvan men in de jaren 80 dacht dat hij eeuwig zou duren.
De Stena Danica IV gefotografeerd door de jaren heen.
De twee nieuwe ferry’s werd daarmee zeer succesvolle, economisch schepen ter vervanging van de vorige vier ferry’s. De bouwkosten van 135 miljoen per ferry waren zeer laag en de rente op de leningen was toentertijd ook gunstig. Met het succes van de Stena Danica (IV) en Stena Jutlandica (II) werd de basis gelegd voor de uitbreiding die Stena Line uiteindelijk zou doen veranderen van een lokale naar een wereldwijde ferry operator.
Still going strong
Wanneer we in de sky-bar van hotel Riverton hier in Göteborg zitten zien we de Stena Danica (IV) binnenvaren over de Göta älv, zoals zij ongeveer al 25 000 keer eerder heeft gedaan. Haar profiel is gekenmerkt door een tijdloze schoonheid. Aan boord zijn er honderden blije mensen op weg naar Göteborg die in de restaurants van de ferry hebben gegeten en gewinkeld hebben in de bordershop. Ook al is de stijl iets simpeler en volkser dan in de jaren 80, het lijkt alsof de tijd niet alleen 30 jaar, maar misschien zelfs 50 jaar heeft stilgestaan. Het concept van de Stena Danica leeft.
Over de jaren is het interieur van de ferry ongeveer elke vijf jaar omgebouwd om aan nieuwe tijden en eisen te voldoen. De grote ruimtes aan boord hebben deze aanpassingen vergemakkelijkt en op die manier heeft de ferry haar aantrekkingskracht kunnen behouden. De eerste grote verbouwing vond plaats in mei/juni 1987. Toen werd onder andere de Lido-bar veranderd in de Broadway-dansbar in blauw, messing en mahonie. En deze ruimte werd misschien wel de meest geliefde ruimte ooit op de Stena Danica van vandaag de dag. Een omvattende verbouwing van de inrichting die het gehele karakter van de ferry zou veranderen vond plaats in februari-april 2009. In de vroege lente van 2015 werd er een geheel nieuw winkelcentrum aan boord gebouwd als resultaat van de succesvolle bordershop. Op het moment van schrijven heeft Stena Danica (IV) 32 jaar op haar oorspronkelijke lijn gevaren. Geen andere Zweedse ferry komt in de buurt van die prestatie. Dit is een zeer goed teken van de competentie van de architecten en ingenieurs die haar zo lang geleden ontwikkelden.
Het interieur van de restaurants aan boord van de Stena Danica IV door de jaren heen.
Haar zustervaartuig Stena Jutlandica (II) had een beduidend kortere carrière op de lijn naar Göteborg, want in 1996 verhuisde ze naar Stena’s route tussen Dover-Calais. In 2002 verliet het vaartuig Stena Line en werd het vervolgens al in 2011 gesloopt vanwege averij en lange tijd op de wal. Er komt een dag dat Stena Danica (IV) gedwongen wordt weg te varen uit Göteborg om nooit meer terug te komen. Dit zal een emotioneel moment zijn voor een aantal mensen in Göteborg die er hun eerste zeereis aan boord hebben beleefd, of zelfs hun toekomstige man of vrouw hebben ontmoet. En velen hebben aan boord gewerkt. Stena Danica wordt misschien wel de klassieke boot die men associeert met Göteborg. Misschien nog wel meer dan de Bohuslän, Kronprinsessan Ingrid, Suecia, Gripsholm of Kungsholm… Ze hoort in ieder geval thuis in dat rijtje ferry’s!
Dit was de laatste historische blogpost in de reeks over de geschiedenis van Stena Danica. Eerder schreven Anders Bergenek en Rickard Sahlsten in deze reeks voor ons de blogposts over de voorgangers; de Stena Danica I, Stena Danica II en de Stena Danica III.