Hoe blijven schepen in evenwicht in het water?

Om deze vraag te beantwoorden moeten we eerst een andere vraag behandelen: Wat is een zwaartepunt? En wat een zwaartepunt is én wat het zwaartepunt van een schip is leggen we uit in deze video van onze serie  “Hoe werkt het?”, waarin we vragen van passagiers over de scheepvaart uitleggen.

Toen de Zweedse koning Gustav II Adolf het koninklijke oorlogsschip Wasa beval, wist hij duidelijk niets over het belang van het zwaartepunt. Hij bestelde een extra kanonnendek – en de Wasa kapseisde meteen op haar eerste reis in 1628. Niet bepaald een trots moment in de geschiedenis van de Zweedse scheepsbouwerij.

Wat de koning niet wist…

Het zwaartepunt is een kritische parameter bij het ontwerpen van schepen. Simpel gezegd, het is het enige punt van een object waarrond zijn gewicht gelijk verdeeld is. Als het zwaartepunt naar boven wordt bewogen, wordt het object onstabiel en hoeft het niet meer dan een klein duwtje naar een kant te maken om het te laten hellen (kantelen) en uiteindelijk te laten kapseizen. Uiteraard geen goede zaak voor een schip, zoals je kunt zien in de video:

Het zwaartepunt van een schip samengevat:

Hoe hoger het zwaartepunt wordt geplaatst, hoe minder kracht er nodig is om het schip te laten kapseizen. Dit effect kan echter worden gecompenseerd door de basis van het object te verbreden. Moderne schepen zijn ontworpen met dit in gedachten: een brede romp met een laag zwaartepunt. Het resultaat is een grotere stabiliteit.